नेपालले २०६२/६३ को जनआन्दोलनपछि राजतन्त्रको अन्त्य गर्दै संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको यात्रा तय गर्‍यो। यस परिवर्तनमा विभिन्न दल, नेता, र जनताले ठूलो योगदान दिए। तर, गणतन्त्र स्थापनापछि पनि केही नेताहरूको कार्यशैली र सोचले उनीहरू साँच्चिकै गणतन्त्रका हिमायती हुन् वा छैनन् भन्ने प्रश्न उठाउँछ। केपी शर्मा ओली पनि यस्तै पात्र हुन्, जसले गणतन्त्रको खोल ओढे पनि व्यवहारमा भने सधैं सत्ताको लोभी, अधिनायकवादी प्रवृत्तिका, र राजसंस्थासँग परोक्ष रूपमा निकट देखिएका छन्।

१. ओलीको इतिहास: जहिल्यै अवसरवादमा रमाउने

केपी ओली नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनबाट आएका नेता हुन्। तर, उनले आफ्नै पार्टीभित्र पटक–पटक अस्थिरता निम्त्याउँदै सत्ता प्राप्तिका लागि कुनै पनि हदसम्म जाने प्रवृत्ति देखाएका छन्।

२०४७ सालपछि एमालेभित्रको विवाद होस् वा २०७५ सालमा भएको नेकपाको विभाजन, ओली जहिल्यै आफ्नो व्यक्तिगत स्वार्थका लागि पार्टीलाई बलिदान गर्न पछि परेनन्।

२०५१ सालमा पहिलो पटक प्रधानमन्त्री हुँदा नै उनले आफ्ना निकटस्थहरूलाई विशेष सुविधा दिने परम्परा बसे।

२०७५ सालमा प्रचण्डसँग मिलेर नेकपा बनाउँदा “कम्युनिस्ट एकता” को नारा दिए, तर अन्ततः सत्ता बचाउनकै लागि विभाजन गरे।

उनको राजनीतिक इतिहासमा सधैं सत्ता टिकाउने खेल प्रमुख रह्यो, जसले उनी लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको साँचो हिमायती नभई, स्वार्थअनुसार रंग बदल्ने अवसरवादी मात्र भएको प्रमाणित गर्छ।

२. ओलीको राजसंस्थासँगको सम्बन्ध: “बयल गाढा उभिन्छ, तर मन गोरुवारी”

नेपालका कम्युनिस्टहरू लामो समयदेखि राजसंस्थाविरोधी धारमा थिए। तर, ओलीको राष्ट्रवादको नाराले पटक–पटक राजसंस्थालाई बल पुर्‍याउने काम गर्‍यो।

ओली प्रधानमन्त्री हुँदा राजसंस्थावादी समूहहरूलाई उक्साउने, उनीहरूमाथि कारबाही नगर्ने, र अप्रत्यक्ष रूपमा राजसंस्थाको समर्थन गर्ने कार्य भए।

उनले खुल्ला रूपमा राजसंस्थाविरोधी अभिव्यक्ति दिने साहस कहिल्यै गरेनन्, बरु “राजाले गल्ती गरेनन् भने किन फाल्ने?” भन्ने जस्ता भनाइ दिएर उनीप्रति सहानुभूति देखाए।

गणतन्त्रविरोधी नारा लाग्दा र देशभर राजसंस्थाका पक्षमा प्रदर्शन हुँदा ओली नेतृत्वको सरकारले कुनै ठोस कदम चालेन।

यो सबै के प्रमाण हो? ओली बाहिर गणतन्त्रवादी देखिए पनि भित्रभित्रै राजसंस्थालाई फर्काउने सपना देख्नेहरूसँग नरम सम्बन्ध राख्ने पात्र हुन्।

३. संसद विघटन: ओलीको अधिनायकवादी मानसिकता

गणतन्त्र भनेको लोकतान्त्रिक विधि, शक्ति बाँडफाँट, र संविधानको सम्मान हो। तर, ओलीले आफ्नै सत्ताको लागि दुई पटक संसद विघटन गर्ने प्रयास गरे।

उनले संसद भंग गरेर प्रत्यक्ष कार्यकारी सत्ताको अभ्यास गर्न खोजे, जुन राजतन्त्रकालीन सोचको प्रतिबिम्ब हो।

ओलीको शैली राजसंस्थाको पालाका शासकहरूझैं “म नभए देश बन्दैन” भन्ने अहंकारपूर्ण थियो।

न्यायपालिका, प्रेस, र संवैधानिक निकायहरूमा हस्तक्षेप गरेर उनले आफूलाई एकल सत्ताको मालिक बनाउन खोजे।

यी प्रवृत्तिहरू साँचो लोकतान्त्रिक गणतन्त्रवादी नेताको होइन, अधिनायकवादी सोचको प्रतिनिधि नेता को लक्षण हुन्।

४. प्रेस स्वतन्त्रतामाथि हमला: गणतन्त्रको आत्मा कमजोर पार्ने चाल

स्वतन्त्र प्रेस लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको मेरुदण्ड हो। तर, ओली प्रधानमन्त्री हुँदा

आलोचनात्मक पत्रकारहरूलाई धम्क्याउने,

अनलाइन मिडिया नियन्त्रण गर्ने प्रयास गर्ने,

आफ्नो विपक्षमा बोल्ने सञ्चारमाध्यमलाई दमन गर्ने जस्ता गतिविधि गरे।

यदि कुनै नेता साँचो गणतन्त्रवादी हो भने उनले स्वतन्त्र प्रेसलाई बलियो बनाउने हो, दमन होइन। तर, ओलीको कार्यशैली राजाको जस्तो थियो, जसले आफूविरुद्ध बोलेका पत्रिकाहरू बन्द गर्थ्यो।

५. ओली: गणतन्त्रको खोल ओढेका, सत्ताका भोका नेता

नेपालको गणतन्त्र प्रणालीलाई लोकतन्त्रको अभ्यास, शक्ति बाँडफाँट, र समानतामा आधारित शासन व्यवस्था बनाउनुपर्छ। तर, ओलीको कार्यशैली हेर्‍यो भने उनी सत्ता प्राप्तिका लागि कुनै पनि व्यवस्था अपनाउन तयार हुने नेता हुन्।

राजसंस्थासँग नरम सम्बन्ध राख्ने

संसद भंग गर्ने, प्रेसलाई दबाउने

संवैधानिक संस्थाहरूमा हस्तक्षेप गर्ने

यी सबै प्रवृत्तिले उनलाई गणतन्त्रवादी नेताभन्दा पनि गणतन्त्रको खोल ओढेका सत्ता लोभी व्यक्ति बनाएको छ।

निष्कर्ष

केपी ओली गणतन्त्रको नेतृत्वमा पुगेका छन्, तर उनको कार्यशैली, अभिव्यक्ति, र निर्णयहरूले उनी साँचो गणतन्त्रवादी नभएको स्पष्ट देखाउँछ। उनी सत्ता प्राप्तिका लागि संविधान, लोकतान्त्रिक अभ्यास, र प्रेस स्वतन्त्रता सबैलाई बलिदान गर्न तयार नेता हुन्।

उनको रवैया राजसंस्थाका पक्षधरहरूसँग मिल्दोजुल्दो छ। ओली भित्रभित्रै गणतन्त्रलाई कमजोर बनाउने रणनीति अपनाइरहेका छन्। उनको इतिहास हेर्दा गणतन्त्रलाई उनले सत्तामा पुग्न मात्र प्रयोग गरेको र सत्ता टिकाउने बेला गणतन्त्रविरोधी शैली अपनाएको देखिन्छ।

त्यसैले, ओली गणतन्त्रका नेता होइनन्, बरु गणतन्त्रको खोल ओढेका, सत्ताका भोका र राजसंस्थासँग मन जोड्ने नेता हुन्।